Füzyon enerjisi sıfır emisyon, uzun ömürlü olmayan radyoaktif atık ve neredeyse sınırsız yakıt vadediyor. Füzyon sistemlerinin önündeki en büyük engel ise ekonomik olarak destek bulamamak. Ayrıca füzyon santralleri halen petrol ve doğal gaz santralleri kadar ucuz değildi. Washington Üniversitesi’nden mühendisler bunu değiştirmeyi umuyorlar. Mühendisler kömür santrali maliyetine üretebilecek bir füzyon reaktörü konsepti tasarladılar. 17 Ekim’de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Füzyon Enerjisi Konferansı’nda (Rusya St Petersburg) reaktör tasarımı ve maliyeti analizi sonuçları yayınlandı. “ Bu tasarım bugüne kadar yapılan tasarımlar arasında, en ekonomik füzyon reaktörü tasarımı olduğundan hayata geçirilmesi için büyük potansiyeli var,” diyor Washington Üniversitesi’nden Prof. Thomas Jarboe.
Dynomak adı verilen bu reaktör Jarboe’nun bir sınıf projesi olarak başladı. Sonrasında Prof. Jarboe ve doktora öğrencisi Derek Sutherland (MIT’ den) sonrasında bu çalışmaya devam ederek konsepti geliştirerek rafine etti.
Yeni tasarım mevcut teknolojiyi kullanarak plazmayı boşlukta tutmaya yetecek kadar manyetik alan yaratarak , füzyon oluşturabiliyor. Bu sayede sıcak plazma reaksiyona girerek yanıyor. Reaktör kendi kendine yetecek kadar , yani sürekli plazmayı ısıtacak termonükleer koşullar sağlanabiliyor. Reaktörden gelen ısı soğutucuyu ısıtarak türbinleri çeviriyor ve jeneratörlerdekine benzer şekilde elektrik üretiyor. “ Bu çok da şık bir çözüm oluyor, çünkü füzyonda füzyon ürettiğiniz madde tüm gereken akımı çekerek hapsedebiliyor,” diyor doktora öğrencisi Sutherland.
Manyetik alan yaratmak için farklı yollar olsa da füzyonu reaktörünü çalışır tutmak önemlidir. Washington Üniversitesi’nin tasarımı spheromak olarak biliniyor ve plazmadan gelen elektrik akımıyla manyetik alanın büyük kısmını üretiyor. Bu sayede gerekli parçalar azalarak daha küçük bir reaktör üretilebilme imkanı doğuyor.
Fransa’daki füzyon reaktörü tasarımında (Iter) çok daha büyük bir reaktör yer alırken, cihazın dışında süper iletken sarımlarla benzeri bir manyetik alan üretiliyor. Fakat bu reaktör bu sarımlar nedeniyle oldukça büyük. Fransa’daki füzyon reaktörü konseptiyle bu Washington Üniversitesi’nin reaktörü karşılaştırılırsa, yeni tasarımda maliyet on kat daha düşerken, enerji miktarı 5 kat artıyor.
iter reaktör
ITER Fransa
Washington Üniversitesi ‘nden araştırmacılar füzyon reaktörü santrali tasarlarken, termik santrallerin maliyetine yakın olmaya çalıştı. Füzyon santrallerinde 1 gigawatt (1 milyon watt) üretmek 2,7 milyar dolara mal olurken, aynı üretim termik santralde 2,8 milyar dolara mal oluyor.
“Eğer bu tasarıma uygun füzyon reaktörü inşa edersek, ekonomik açıdan da uygun olabilir. Tabi bu oldukça heyecan verici bir gelişme ” diyor Sutherland. Prototip testlerde oldukça verimli bir şekilde plazma oluşturdu. Prototipin 10 katı boyuta çıkıldığında oldukça muazzam bir enerji ortaya çıkacak.
Yine de bu reaktörün hayata geçirilmesi için halen zaman var. Yurt dışında bu gibi gelişmeler yaşanırken, ülkemizde ancak uranyumla çalışan bir nükleer reaktör yapılmaya çalışılıyor. Uranyum reaktörlerinde oluşan nükleer atıklar halen hiç bir ülke tarafından bertaraf edilemiyor. Geçtiğimiz senelerde Japonya bütün nükleer santrallerini durdurdu. Dileğimiz füzyon ve toryum reaktörü gibi temiz nükleer enerjilerin ülkemizde hayat geçirilmesidir.
|